Εισαγωγή

Η ακτινοχειρουργική και η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία είναι υψηλής ακρίβειας, ασφαλείς και αποτελεσματικές θεραπείας για τους όγκους της περιοχής της υπόφυσης που δεν είναι να αφαιρεθούν πλήρως ή να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με φαρμακευτική θεραπεία.

Αν και οι περισσότεροι όγκοι της υπόφυσης, καθώς και οι όγκοι της βάσης του κρανίου που βρίσκονται πλησίον της υπόφυσης και μπορεί να την επηρεάζουν, μπορούν να αφαιρεθούν πλήρως με χειρουργική επέμβαση, λίγοι από αυτούς μπορεί να απαιτούν πρόσθετες θεραπείες όπως χημειοθεραπεία, ανοσοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Σε ασθενείς που έχουν υπολειπόμενο όγκο που δεν μπορεί να αφαιρεθεί χειρουργικά, η εντοπισμένη ακτινοθεραπεία ή η ακτινοχειρουργική μπορούν να συγκρατήσουν την ανάπτυξη του όγκου.

Ο καθορισμός του αν η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία (SRS) ή η ακτινοχειρουργική (SRT) είναι ενδεδειγμένες θεραπείες και ασφαλείς για τον συγκεκριμένο ασθενή εξαρτάται από πλήθος παραγόντων, κυρίως από τον τύπο του όγκου, την ακριβή θέση του σε σχέση με το οπτικό χίασμα και τα οπτικά νεύρα, τον ρυθμό ανάπτυξής του και το είδος των θεραπειών που προηγήθηκαν.

Ακτινοχειρουργική

Κατά την στερεοτακτική ακτινοχειρουργική χορηγείται από μία έως και 5 δόσεις εξαιρετικά εντοπισμένης ακτινοβολίας στην περιοχή ενός όγκο ή μιας αγγειακής δυσπλασίας. Χρησιμοποιείται συχνά για την αντιμετώπιση πρωτοπαθών ή μεταστατικών όγκων του εγκεφάλου, της υπόφυσης και της βάσεως του κρανίου που δεν μπορούμε ή είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να αφαιρέσουμε χειρουργικά. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να χορηγηθεί μέσω ενός γραμμικού επιταχυντή ή μέσω Gamma Knife ή Cyberknife. Η αποτελεσματικότητα των διαφορετικών αυτών τρόπων χορήγησης της ακτινοβολίας φαίνεται πως είναι παρόμοια. Για που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη από 3 mm από  το οπτικά χίασμα ή τα οπτικά νεύρα χρησιμοποιείται τυπικά κλασματοποιημένη (διαιρεμένη σε πολλές μικρότερες δόσεις) στερεοτακτική ακτινοθεραπεία ώστε να αποφευχθεί βλάβη της όρασης.

Όγκοι που συνήθως αντιμετωπίζονται με SRS είναι όγκοι του εγκεφάλου, υπολειπόμενα μηνιγγιώματα, αδενώματα της υπόφυσης, χορδώματα, νευρινώματα.

Στερεοτακτική Ακτινοθεραπεία

Η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία (SRT) αφορά πολλαπλές δόσεις ακτινοθεραπείας (έως και 30 ημερήσιες δόσεις), οι οποίες χορηγούνται εντοπισμένα, στην περίπτωση όγκων ή αγγειακών δυσπλασιών που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με ακτινοχειρουργική. Ο τύπος αυτός εντοπισμένης ακτινοθεραπείας επιτρέπει τη χορήγηση μέγιστης δόσης στον όγκο, ελαχιστοποιώντας την επίδραση σε φυσιολογικές δομές του εγκεφάλου.

Όγκοι που συχνά αντιμετωπίζονται με SRT είναι υπολειπόμενα μηνιγγιώματα, αδενώματα της υπόφυσης, κρανιοφαρυγγιώματα, χορδώματα, νευρινώματα και καρκινώματα της ρινός και των παραρρινίων.

Ακτινοθεραπεία όλου του εγκεφάλου (WBRT)

Στην ακτινοθεραπεία όλου του εγκεφάλου χορηγούνται πολλαπλές δόσεις ακτινοβολίας σε μία μεγάλη περιοχή του εγκεφάλου σε διάστημα πολλών ημερών ή εβδομάδων. Πρόκειται για μία τεχνική που χρησιμοποιείται όλο και λιγότερο λόγω της ανάπτυξης της ακτινοχειρουργικής και της στερεοτακτικής ακτινοθεραπείας. Παρόλα αυτά παίζει ακόμα ρόλο, ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση ασθενών με πολλαπλές εγκεφαλικές μεταστάσεις (συνήθως περισσοτέρων από 5), καθώς και ασθενών με εκτεταμένους όγκους του εγκεφάλου, όπως τα γλοιοβλαστώματα.